Arslan Sayman: “Hâlâ içimdeki çocuk için yazıyorum”
Eski psikolog, yayıncı ve editör Arslan Sayman, yıllar önce ani bir kararla çocuklar için yazmaya başladı. Küçük okurlar onu “Piri Reis’le Açık Denizde”, “Hezarfen’in İzinde Gökyüzünde”, “Kirazlı Köşkün Çocukları” ve sayısını hatırlamadığım başka birçok güzel kitapla tanıyor. Yakında Kırmızı Kedi Yayınları’ndan çıkacak “Evliya Çelebi Gibi” kitabını okuyacağımız Sayman’la uzun uzun konuştuk. Bunları ve daha birçok başka şeyi…
En güzeli neydi biliyor musunuz? Onun hâlâ içindeki çocuğa, küçük Arslan’a yazmayı sürdürecek kadar işine bağlı olması, heyecan duyması. Bir de sevgilisi Deniz Üçbaşaran’ın yaptığı bir resim aracılığıyla yazmaya başladığını anlatması. Aşağıda okuyacaksınız, kısa kesiyorum. (Bir gün yeteneğine hasta olduğum Deniz’i de konuk ederim umarım.)
Bitirirken; Arslan’ın asla ve katiyen büyükler için yazmayacağını söylemesine, “Onlar için yazan birçok iyi yazar var zaten” demesine ayrıca bayıldım. İşte huzurlarınızda Arslan Sayman ve hikayeleri…
Gülenay Börekçi
“Ben hâlâ içimdeki çocuk için yazıyorum…”
Arslan, seninle yıllar önce ilk tanıştığımızda da yazan çizen bir insandın ama dergicilik, yayıncılık yapıyordun. Çocuk kitaplarıyla ilişkin sanıyorum çok daha sonra çıktı ortaya. Anlatır mısın?
O zamanlar yazan sendin, ben de hazırladığım dergilere nefis yazılar yazan seni keyifle okurdum. Dergiler, yayıncılık eskide kaldı ama aklımda da kaldı. Keşke o güzelim dergileri yeniden yapabilsek.
:) Teşekkürler… (Burada yüzü kızaran insan olarak beni düşünebilirsiniz.)
Çocuk kitaplarına gelince; şöyle gelişti; sevgilim Deniz Üçbaşaran sürekli çizer dururdu ama yayımlatmak için hiç uğraşmazdı. Yaptığı illüstrasyonlara mutluluktan dört köşe olarak bakardım. Ayrıcalığa bakar mısın, sadece ben görürdüm o işleri. Günün birinde o güzelim işlerden bir demeti önüme koydu, “Benim için bir masal yazar mısın?” dedi.
Ne güzel! Peki ne yazdın?
Duvarları kıpkırmızı bir evde yaşayan, bundan acayip mutsuz olan bir kırmızı kuş vardı karşımda. Önce bunaldım, aklımdan “ulan kimse bu durumda kalmasın!” diye geçirdim. Uzatmayalım, Deniz’in Kırmızı Kuş’u için şiir döktürmeye başladım, baktım bizim kuş isyankâr bir kahramana dönüştü, düpedüz anarşist oldu. Evin duvarları maviye boyandı, kuşumuz mutlu oldu ve ben ilk kitabımı yazmış oldum. Kuş’u kurtardık ya! Sevincimden uçuyordum. Sonra tutamadım kendimi, çocuklara yazmayı sürdürdüm. Bünyede varmış demek, “pıt” diye çıktı ortaya.
Çocuklar için yazmanın senin için güzel yanı ne, ne çeşit bir yazma ve yaratma zevki veriyor?
Açıkçası bazen “Çocuklar için mi yazıyorum?” diye soruyorum kendime. Yayımlanıp kitapçı vitrinlerinde yerini aldığında öyle görünüyor ama aslında çocuk olan, öyle kalmak isteyen Arslan için yazıyorum galiba. Bir dosyayı çalışmaya başladığımda değişiyorum. Ota çoka “zart zurt” eden sevimsiz adam gidiyor yerine “iyi bir çocuk olarak Arslan” ortaya çıkıyor. Çok gülüp, eğleniyorum. Çocuklar için yazmanın tüm nimetlerini yaşıyorum anlayacağın.
Yetişkinler için de yazmak ister miydin? Yahut yazacak mısın?
İstemem, yazmayacağım. Onlar için yazan bir sürü iyi yazar var!
Bana öyle geliyor ki, çocuklar için yazdığın kitaplarda kendi hayatından izler de var. Şiir ve tiyatro geçmişin hissediliyor. Mesela Barba ile Rabarba’da köy köy, kasaba kasaba dolaşan bir gezici tiyatronun çalışanlarını anlatıyorsun. Kendini ne derece dahil ediyorsun yazdığın hikayelere?
Haklısın, yıllar içinde heybemde birikenler yazmaya başladığımda mutlaka bir yerlerden kafalarını çıkarıp kendilerini yazdığım kitaplara dahil ediyorlar ama “Oturup başımdan geçen şu olayı yazayım” dediğim hiç olmadı. Şiir hâlâ hayatımın ta göbeğinde yer alıyor. Okuru olarak tabii. Tiyatro ise bir kuyruk acısı diyelim, 9 Eylül Güzel Sanatlar Fakültesi’nin sınavında çaktım, giremedim o güzide kuruma, yokmuş yeteneğim. Sonrasında üniversitedeyken amatörce uğraştım, sahneye çıktım, beni bir kere başrolde bile oynattılar. Bugün de tiyatro metinleri okumaya bayılırım. Kitaplarımı yazarken özellikle beni beslediğini düşündüğüm bu iki cevheri kullanmadan duramıyorum, iyi de yapıyorum.
Kahramanların çocuklar, yetişkinler ve hayvanlar… Ama aynı zamanda cansız nesneler. Mesela Kalamış Koyu’na dökülen Kurbağalıdere’nin sığ sularında pinekleyip duran ama açık denizlere açılacağı günleri, özgürlüğü düşleyen minik kayığın hikayesi çok hüzünlü. Nasıl geldi aklına önünden geçip gittiğimiz ve üzerlerine fazla düşünmediğimiz cansız nesneleri konuşturmak?
O kitap ve kahramanı doğrudan Kurbağalı Dere’den çıktı. Kalamış’ta gezerken fotoğraflar çekmiştim. Engin Mavi o fotoğraflardan bana bakıp durdu aylarca, sonra aklımı çaldı ve bana “Yazsana kardeşim beni, ne duruyorsun!” dedi. “Engin Mavi” önce kısacık bir öykü olarak yazıldı. Okuması için Aslı Tohumcu’ya gönderdim. “Ne yani açık denize çıkmayacak mı bu güzelim kayık, aaa!” dedi. Haklıydı, oturdum öyküyü devam ettirdim, romana döndü iş. Şimdi yine bir kare var belleğimde, İzmir’in şirin sahil kasabası Karaburun’da terk edilmiş bir evin bahçesinde öylece çürümeye bırakılmış bir bisiklet. Terk edildiği için sinirli elbette, şimdilik kafamın içinde söylenip duruyor “Niye bıraktınız kardeşim beni buraya, gezip tozmak varken!” diye. Yazacağım o bisikletin sıkıntılı yalnızlığını, bir çocuğun gelip onu o mezbelelikten kurtarmasını nasıl beklediğini… Vakti var, olgunlaşmasını bekliyorum.
Özgürlük sana göre nedir?
Gülenay, bu çok kazık bir soru. Birazcık esprili yanıtlamak isterim: Özgürlük bence hayat menüsündeki en lezzetli yemektir. O yemeği tatmak için bedel ödeyecek gücümün olmasını isterdim.
Romanlarında tabiatla ilişkisi sağlam çocuklar var. Şanslılar da bir bakıma, çünkü günümüzde şehirli çocukların tabiatla bağları kopmaya başladı. Ne düşünüyorsun, tabiatla ilişkimizde eksilen şeyler bizi nasıl etkiliyor, yaralıyor?
Bu soruya kitabım “Piri Reis’le Açık Denizde” kitabım için gittiğim okullarda yaptığım bir etkinliğin verilerini paylaşarak yanıtlamalıyım. Kitabın kahramanı Azra “Dünya üzerinde keşfedilmemiş bir yer kalmış mıdır?” sorusunu soruyor ve başlıyor araştırmaya. Ayak basılmamış yerleri arıyor ama sonra fark ediyor ki kendi yaşam alanını, çevresini tam olarak keşfedememiş. Etkinliklerde okurlarıma kendi yaşadıkları sokağın haritasını çizmelerini istiyorum. “Sokağa çık ve neler var yaşadığın sokakta bunları bizimle paylaş” diyorum. Büyük kentlerde yaşayan çocuklar için sonuç ürkütücü. Sabah servise binip okula giden ve aynı yöntemle eve dönen çocuklar sokaklarını bilmiyorlar. Bırak sokağını bilmemeyi, yaşadıkları sitede karşı evde kimlerin yaşadığını bile söyleyemiyorlar. Eczaneden haberi yok, terzi, nalbur, ayakkabı tamircisi falan bilmiyor zaten. Gittiği berberin adını soruyorum, yanıt yok. Yani geçtim tabiatla falan ilişkiyi kendi yaşam alanlarına karşı bile ilgisiz, duyarsız çocuklar yetiştiriyoruz. Kitaplarımdan birinde dalgasını geçmek için yazmıştım. Kahvaltıda ısrarla peynir yemesi istenen çocuk soruyor “İneğin neresinden yapılıyor bu?” diye!
Senin kitaplarındaki çocuklar öyle değil…
Ben inat ederek kahramanlarımı evden dışarı çıkarıyorum. Kitaplarımı alan çocukların tabiatla buluşmalarını istiyorum. “Böyle bir hayat da var!” diye bağırıyorum. Beni işiten çocuklar olduğunu biliyorum ama asıl duyması gerekenler ebeveynler. Benim kuşağımın, hadi 26 yaşındaki kızım Ilgın’ın kuşağını da ekleyelim, hayatın bilgisini gerçeğinde arama şansları vardı. Hep bahçeli evlerde oturduk, İstanbul’da yaşarken bile öyle olması için çaba ve para harcadık. Ilgın bahçesinde tulumbası da olan bir evde, iki kavak arasında kurduğumuz hamakta büyüdü diyebilirim.
Mevsimlere Güzelleme kitabımda bir şiir var, şöyle…
“Annem soruyor bazen
Evi sevmiyor musun?
Elbette seviyorum
Hiç sevmez olur muyum?
Ama sokaklar varken
Evde oturur muyum?”
Leave a Reply