Bir çocuk SUÇ VE CEZA’yı niçin okumalı?

Hadi bakalım, düşünelim… Bir çocuk Dostoyevski’nin Suç ve Ceza’sını niçin okumalı? Söze “Sahiden okumalı mı?” diye başlayacak, hele bir de sağ kaşınızı kaldıracaksanız, sizinle tartışabilirim.

Sorunun cevabını sona saklayıp anlatmaya baştan başlarsak… Domingo Yayınları’nın o muhteşem Hepsi Sana Miras serisinde, kadim Sümer destanı Gılgamış’tan Dostoyevski klasiği Suç ve Ceza’ya dünya edebiyatının önemli yapıtları çocuklar için yeniden yazılmış. Serinin yaratıcıları arasında, başta Alessandro Baricco olmak üzere, Umberto Eco, Mario Vargas Llosa, Dave Eggers gibi devler var. Üstelik kitapların hepsi de çizgi âleminin yıldızları tarafından resimlenmiş.

Yani büyükler bundan sonra hiçbir çocuğa hiçbir kitap için “Sen çocuksun, bunu henüz okuyamazsın!” diyemeyecek…

O cümleyi biz Egoist Okur ve diğer özgür ruhlar olarak zevkle yasakladık…

Domingo’dan çıkan Hepsi Sana Miras dizisinden birkaç kapak ve birkaç yazar…  Sol üstten başlayarak Pinokyo, Alessandro Baricco, Denizler Altında 20.000 Fersah, Mario Vargas Llosa, Nişanlılar, Dave Eggers, Suç ve Ceza, Gılgamış, Umberto Eco, Gulliver…

Bir çocuk SUÇ VE CEZA’yı niçin okumalı?

Çocukken okuyabileceğim kitaplar sınırlıydı, daha doğrusu pek fazla çeşit yoktu. Hele şimdiki gibi sadece çocuklar için kitaplar üreten yayınevleri neredeyse hiç yoktu. Bulabildiklerimizi tekrar tekrar okuyor, sonra mecburen büyükler için yazılmış kitaplara dalıyorduk. Bir şikayetim yok aslında, o sayede yepyeni başka dünyaları keşfettik. Gerçi şimdi düşününce bunda sevimsiz bir yan da varmış gibi geliyor bana, neticede hepimiz bazı kavramlarla vaktinden çok önce, en sert ve doğrudan halleriyle karşılaşmıştık.

Fakat telaş etmeyin; ona alınan bütün çocuk kitaplarını, çizgi romanları tekrar tekrar okuduğu için daralıp evdeki Tolstoy’lara sardıran bir çocuğun dramını anlatacak değilim size. Hem zaten bugünün ufaklıkları daha şanslı, klasikleri onlar için yeniden yazan hatta resimleyenler var. Çok ünlü edebiyatçılar, çok ünlü çizerler…

Domingo Yayınları’dan çıkan “Hepsi Sana Miras” dizisinden söz ediyorum. Fikir babası Alessadro Baricco’nun gerekçesi nefis. “İpek” adlı romanıyla büyük ün kazanan Baricco, “Tüm zamanların en büyük klasiklerini bize bugünün büyük yazarları anlatsa ne güzel olurdu” diyerek arkadaşı bütün çağdaş edebiyatçılara giderek onları unutulmaya yüz tutmuş klasikleri çocuklar için bir kez daha ama bu kez yeni bir dille kaleme almaya davet etmiş. “Okuma alışkanlığını henüz edinmiş ama ne okuyacağını kestiremeyen çocuklar için bir nevi kurtarma botu” denebilecek projesine katkıda bulunanlar arasında, Umberto Eco, Dave Eggers ve Nobel ödüllü Maria Vargas Llosa gibi yazarlar var.

Kitaplardan biri Dostoyevski klasiği “Suç ve Ceza”… Bu dev eseri yeniden yazan ise İsrailli Abraham B. Yehoshua. Şunları anlatıyor:

“Suç ve Ceza’yı seçtiğimde herkes hayrete düştü. Tabii anlaşılır sebepleri var, zira romanda bir cinayet işleyen ve bu konuda kendini haklı gören bir katilin zaman içinde vicdanıyla yüzleşmesine tanık oluyoruz. Onu yeniden yazdıktan sonra torunlarım Tamar ve Gaia’ya okuduğumda, elektrik çarpmış gibi dinlediler beni. İşte o zaman eşimle şunu fark ettik: Etkilenmelerine sebep olan şey, işlediği korkunç suçun bilincine vararak pişman olan ve bunun cezasını çekmek isteyen genç öğrenci Raskolnikov’un onlarda uyandırdığı derin empati duygusuydu. Böylece ‘Suç ve Ceza’nın sadece yetişkinleri değil, çocukları da etkileyecek kadar özel ve büyük bir eser olduğunu bir kez daha anladım.”

Çocukların bu klasikleri neden okuması gerektiği daha iyi anlatılamazdı. Seri için çağdaş edebiyatın önemli isimlerinden Dave Eggers da, Jules Verne’in bilimkurgu romanı “Denizler Altında 20.000 Fersah”ı günümüze uyarlayarak 14 yaşındaki bir çocuğun gözünden anlatmış. Edmond Rostand klasiği “Cyrano De Bergerac”ı Stefano Benno, Alessandro Manzoni klasiği “Nişanlılar”ı Umberto Eco, Jonathan Swift klasiği “Güliver’ın Gezileri”ni Jonathan Coe, kadim Sümer destanı Gılgamış’ı Yiyun Li olağanüstü bir şekilde çocuklar için baştan yaratmış.

10 kitaplık “Hepsi Sana Miras” serisinin çocuk yetişkin herkese tavsiye ediyorum.

Gülenay Börekçi