Hangimiz normal, kim anormal?

“Çocuklara bazı kavramları anlatmak, onların içini doldurmak çoğu zaman kolay değil. Normal-anormal, doğru-yanlış, iyi- kötü, aralarında en tehlikelileri… Bu noktada, en azından ‘normal-anormal’ sıkıntısına düşüldüğünde, işin içinden çıkmaya yardımcı olabilecek bir kitaptan bahsedeceğim. ‘Normal Nedir?’ Alman bilim muhabiri ve yazar Wolfgang Korn’un, insanların aynı görünmelerine rağmen aslında farklı olduklarına dair yaptığı etnolojik bir çalışma. Aynılığı değil farklılığı övüyor, kültürel renkliliğin farklılıkları nasıl beslediğini eğlenceli bir dille anlatıyor. 12 yaş ve üzeri için ideal.”

Sahi neden bütün insanlar hem aynı hem de farklı?

Çocuklara bazı kavramları anlatmak, onların içini doldurmak çoğu zaman kolay değil. Normal-anormal, doğru-yanlış, iyi- kötü, aralarında en tehlikelileri… Bu noktada, en azından ‘normal-anormal’ sıkıntısına düşüldüğünde, işin içinden çıkmaya yardımcı olabilecek bir kitaptan bahsedeceğim. ‘Normal Nedir?’ Alman bilim muhabiri ve yazar Wolfgang Korn’un, insanların aynı görünmelerine rağmen aslında farklı olduklarına dair yaptığı etnolojik bir çalışma. Aynılığı değil farklılığı övüyor, kültürel renkliliğin farklılıkları nasıl beslediğini eğlenceli bir dille anlatıyor. 12 yaş ve üzeri için ideal; daha küçük yaştaki okurları zorlayıp sıkabilir.

Kitap; Same Same But Different (Hemen Hemen Aynı) başlığı taşıyan bir kullanım kılavuzuyla başlıyor. El sıkmanın çok yaygın ve ‘normal’ kabul edilen bir selamlama şekli olmasına rağmen bazı kültürlerde hiç de hoş karşılanmadığına dair ilginç bilgi ve örnekler, ilk sayfalarda okuru yakalamayı başarıyor. Bu örneklerle yazar, bazı şeylerin alıştığımız şekilde halledilmesi gerekmediğini, bizim bildiğimiz anlamda bir ‘normal’in geçerli olmadığını, hatta farklı olmanın gayet normal olduğunu söylüyor.

Başparmağı yukarı kaldırmak, zafer işareti yapmak ya da baş sallamak kaç farklı anlama gelebilir? Japonlar yılda üçyüz tane hediye alıp verirken Almanya’da durum nasıldır? Ülkelerin yeme alışkanlığı neden ve nasıl farklılaşır? Onlar mı normal, biz mi? Çocuklarla birlikte çocuk kitabı meraklıları da çok şey öğrenebilir.

Yazar Wolfgang Korn, çocukların ufkunu açacak şahane bir işe imza atmış. Ancak ara sıra Türklere sataşması gözümüzden kaçmadı; belli ki pek hoşlanmıyor. Elbette buna diyecek lafımız olamaz. Ama bir çocuk kitabının satır aralarında böyle bilinçaltı mesajlar vermek ‘normal mi’? Kendisine bunu sormak isterdim. Doğu kültürlerini şaka yollu aşağıladığı hissinden de bir türlü kurtulamadım. Berlin Duvarı’nın yıkılmasıyla ilgili siyasi görüşünü aktarma şekli ise, konu hakkında bilgisi olmayan çocuklara fikir empoze etmek gibi anlaşılmaya müsait. Örnekler çoğaltılabilir ama tüm bunlar kitabın okunmasına engel olmamalı.

Bitirirken; bu kitabın, farklı olana karşı bazen acımasız davranabilen çocukları yumuşatması, normalliği sorgulayanları aydınlatması ve kavramların içini boşaltmamaya özen gösteren anne babalara yol göstermesi dileğimiz. Asıl beklentimiz ise; sadece kültürel değil; bazı fiziksel, ruhsal, davranışsal hatta cinsel yönelime dair farklılıkların anormal olmadığını çocuklara ve mümkünse ailelerine anlatmaya cesaret edebilen kitapların yazılması, çoğalması.

Gökçe Gökçeer