Kütüphanemizdeki “çizgili” arzu nesneleri

Günümüzde çizgi roman yalnızca “sert erkeklere” hitap eden bir tür olmaktan çoktan çıktı; kadınlar, entelektüeller, gizem sevenler ve çocuklar için bile sayısız seçenek mevcut. Yeni jenerasyon çizgi romanlar güzel illüstrasyonları ve şahane kapakları sayesinde insanın bakmaktan zevk alacağı birer arzu nesnesi. İşte Shaun Tan’dan Daniel Clowes’a, Jeff Lemire’den Ethan Hawke’a (evet, evet aktör olan) seçtiklerim…

İllüstrasyonlarla edebiyat

Oscar ödüllü Avustralyalı çizer-yazar Shaun Tan anlatıyor: “Boş bir kâğıda bakarken, aklıma hiç orijinal bir şey gelmiyor. Düşünemiyorum bile; zihnim hiçbir şey algılamıyor. Her sanatçının aşina olduğu bir hastalık bu ve tek çaresi, çizmeye başlamak. Ressam Paul Klee bunu bir çizgiyi takip ederek yürüyüşe çıkmak diye adlandırırdı; daha iyi bir tarif duymadım. Elinizdeki kalemin ucu defterin üzerinde dilediğince gezinirken, içinizde minicik bir ilham pırıltısı varsa bile o çizgiyi takip ederek çok daha anlamlı, ilginç bir şeye ulaşacaksınız. Küçük darbeler, kalın vurgular, kavisler ve boşluklar yürüdüğünüz yolun etrafında tepeler. Düzlükler, insanlar, hayvanlar, makineler hatta soyut şeyler, fikirler, duygular oluşur. Bu bakımdan bir çizerle küçük bir çocuk arasında fark yoktur, ikisi de ne yaptığı üzerinde çok da düşünmeden, sezgileriyle çizer, boyar… Ortaya çıkan her neyse, önceden tasarlanmamıştır, sadece kalemin kâğıdın üzerinde serbestçe dolaşmasına izin vermişsinizdir. Daldaki kuşun gırtlağını temizleyip şakımaya hazırlandığını gördünüz mü hiç?”

Tan’in deyim yerindeyse eşsiz yeteneğini “konuşturduğu” ve tek kelime yazı kullanmadan hazırladığı “sessiz” kitap “Uzak”, göç ve göçmenlik, sığınmacılık, mültecilik gibi temalar çerçevesinde okurların zihinleriyle ruhlarındaki uzak kavramını sorgulamalarını sağlayan büyüleyici bir eser. Eşine ve kızına daha iyi bir hayat kurabilme umuduyla dilini bilmediği, insanlarını tanımadığı bir ülkeye yerleşen bir adamı anlatıyor. Tan’in çizdiği gündelik hayata dair inanılmaz ayrıntılar arasında tuhaf hayvanlar ve yabancı nesneler de göze çarpıyor ve böylece uzak topraklardaysak, en sıradan ayrıntıların bile bize ne kadar yabancı gelebileceğini fark ediyoruz. Bana bir çeşit büyücü gibi gelen Shaun Tan ne yazarsa okuyun derim. Uzak, Shaun Tan, Desen Yayınları

Bir gizem ve dostluk öyküsü

Xeric ödüllü Jeff Lemire, bizde de yayımlanmaya başlayan nefis “Çiftlikten Öyküler” serisinde Kanada’nın ücra taşrasında amcasıyla yaşayan 10 yaşındaki küçük öksüz Lester’ın öyküsünü resmediyor. Amcasıyla ilişkisi gittikçe gerginleşirken Lester, kasabanın benzin istasyonda çalışan iri kıyım Jimmy Lebeuf’la arkadaşlık kuruyor. Ardından travma geçirmiş eski bir hokey oyuncusu olan Lebeuf’la süper kahramanların, uzaylı istilacıların ve gölde oynanan eski usul buz hokeyinin hüküm sürdüğü bir hayal dünyası kuruyorlar kendilerine. Bilinmezlerle dolu bu yeni dünya, eski dünyanın yaralarını da hiç akla gelmedik yöntemlerle iyileştirecektir. Çiftlikten Öyküler: Essex County, Jeff Lemire, Marmara Çizgi

Efsane çizerden arşivlik albümler

Ignatz Ödülü sahibi “Ghost World” nihayet bizde de yayınlandı. Bu artık neredeyse kült seviyesine ulaşan ve kültürel anlamda bir dönüm noktası sayılan albümü sırf çizgi roman tutkunları değil, sinemaseverler de heyecanla bekliyordu, zira “Ghost World” sinemaya da uyarlandığında seyircinin büyük ilgisiyle karşılanmış, yönetmen Terry Zwigoff’a da En İyi Senaryo dalında bir Oscar adaylığı kazandırmıştı. Hikâyeye gelince; Enid ve Rebecca, liseyi henüz bitirmiş, akıllı ve epeyce entelektüel iki arkadaştır. Bütün günlerini aralarında insanlarla dalga geçip pop kültür eleştirileri yaparak geçirirler. Bir de Josh vardır, içten içe hoşlandıkları ama bunu kendilerine bile itiraf etmedikleri… Rebecca bir kafede işe girdikten sonra tek başına yaşamaya karar verir. Daha karamsar karakterdeki Enid böylece daha da içine kapanır. Çok geçmeden obsesif koleksiyoner Seymour’la tanışacak ve hayatı baştan aşağı değişecektir. Her çizgi roman okurunun koleksiyonunda bulunması gereken bir eser. Bir not: Albümde Daniel Clowes kendini de çok garip bir karakter olarak çizmiş. Ghost World, Daniel Clowes, Kara Karga Yayınları

Clowes’un bizde yayınlanan diğer eserlerinden de bahsetmek gerek. Önce “20th Century Eightball”… Yani 90’ların bu en konuşulan çizgi roman serisinden yapılan şahane bir seçme. “Senden Gerçekten Nefret Ediyorum”, “Cinsel Bıkkınlık”, “Çirkin Kızlar”, “Neden Hristiyanlardan Nefret Ediyorum”, “Geleceğin İnsanlarına Mesaj”, “Paranoyak”, “İntiharım”, “Chicago” gibi unutulmaz Clowes öykülerin,i okuyabilirsiniz. “Sanat Okulu İtirafları” gibi bir başyapıtı da… Sonuçta söz konusu olan, çizgi roman tarihçilerine göre, 1960’ların yer altı ruhunu devam ettirebilmiş tek seri. Kaçırmayınız. 20th Century Eightball, Daniel Clowes, Kara Karga Yayınları

Bir de “Patience” var. Çizgi romancıların bayıldığı “Clowesian” terimine hakkını veren bir albüm… Efsane çizer bu kez sayfalar boyunca olağanüstü bir incelikle yol alan saykedelik bir bilim-kurgu, aynı zamanda dokunaklı bir aşk hikâyesi yaratmış. Çizimler tam da ondan bekleyeceğimiz kadar muhteşem. Bence mutlaka bir bakın; 180 sayfa boyunca Clowes’un en nefes kesen çizimlerinden bir kısmını görecek ve bugüne dek yazdığı en merak uyandırıcı öyküyü okuyacaksınız. Patience, Daniel Clowes, Kara Karga Yayınları

Ünlü aktörden biraz tarih, biraz politika

Hollywood’un önde gelen aktörlerinden Ethan Hawke yıllar önce romancı olarak kendini göstermişti. Bu kez çizgi romanla çıkmış hayranlarının karşısına.Hawke’un “Lost Boy”un çizeri Greg Ruth’la işbirliği yaptığı “Indeh”, kelimenin tam anlamıyla klasik western filmlerinin ve “kovboy romanları”nın ipliğini pazara çıkaran bir eser. Biz de hem soylu Apaçi ruhuyla tanışıyor hem de Amerikan tarihinin en akıl almaz suçlarından, soykırımlarından birini okuyor, bugüne dek bize Kızılderililerle ilgili söylenmiş yalanları üzüntü ve öfkeyle hatırlıyoruz.

Kültürel farklılıklar, savaşın yarattığı dehşet ve insanın bitmek bilmeyen barış arayışı, arınma gibi temalara son derece kişisel bir yorum getiren Hawke, savaşın ne gibi ruhsal bedelleri olduğunu, genç Kızılderili Naiches, Apaçi şefi Cochise ve “soluk benizli” Geronimo adlı üç karakterin gözünden anlatmayı seçmiş. “Indeh” Apaçi dilinde “ölüler” anlamına geliyor ve savaşçılara yitirdikleri yakınlarını, yaşadıkları trajedileri hatırlatıyor. Savaş bitene dek ayakta kalabilmenin tek yolu bu kelimeyi telaffuz etmek. Indeh: Apaçi Savaşlarının Hikayesi, Ethan Hawke, Kara Karga Yayınları

Bir klasik

“Gölgesinden hızlı silah çeken kovboy” ve “Dokuzuncu sanat” gibi kalıplar size ne hatırlatıyor? Bildiniz, çizgi roman klasiği “Red Kit”ten bahsediyorum. Morris ve Rene Goscinny’nin yarattığı bu efsane çizgi romanı YKY topluca yayınlıyor. Hiçbiri içinize sinmezse, “Red Kit”ler gerçekten her zevke uayacak bir seçim olabilir. Red Kit, Morris- Rene Goscinny, Yapı Kredi Yayınları

10 tavsiye

Watchmen, Alan Moore, Dave Gibbons, İthaki Yayınları
Sandman: Bebek Evi, Neil Gaiman, İthaki Yayınları
Syd Barrett: Dark Side of the Pink Floyd, Nuri Kurtcebe, 1984 Yayınları
Bugünün Efsaneleri : Unutulmuşların Gezisi, Enki Bilal, Pierre Christin, Marmara Çizgi
Gizli Tarih, Kordey, Blanchard, Pecau, Alfa Yayıncılık
Martin Mystere, Türk Fasulyesi, Alfredo Castelli, Lal Çizgi Roman Dizisi
Dylan Dog: Uçurum, Tiziano Sclavi, Lal Çizgi Roman Dizisi
Partilerde Kızlarla Nasıl Konuşulur, Neil Gaiman, Çizgi Düşler
Mister No: Taş Tuzak, Luca Trugenberger, Lal Çizgi Roman Dizisi
Spider-Man: Venom’un Doğuşu, Jim Shooter, Roger Stern, Marmara Çizgi

Gülenay Börekçi