Richard Brautigan’ın başlattığı şiir ve tohum hareketi

1960’ların alışverişten ve özel mülkiyetten arınmış bir toplum hareketi olan Diggers belki başarılı olmadı ama Amerikalılara hiç değilse bir şeyi öğretti: Tohumların korunmasının her zamankinden daha önemli olduğunu.

Beat Kuşağı şair ve yazarları arasındaki en ilginç isimlerden biri olan Richard Brautigan’ın “Please Plant This Book” adlı altıncı şiir kitabına birkaç yıl önce Paris’te bir sahaf dükkanında rastlamış ve ilk görüşte aşık olmuştum. Neden o zaman yazmadım acaba? Eh, belki de doğru zamanı beklemişimdir.

Burroughs, Ginsberg, Kerouac ve diğerleri: JUST BEAT IT!

Richard Brautigan, “Amerika’da Alabalık Avı” ve “Karpuz Şekeri” romanlarını okuyor

Richard Brautigan nasıl oldu da bir devrimi 50 yıl öncesinden başlattı?

1960’ların alışverişten ve özel mülkiyetten arınmış bir toplum hareketi olan Diggers başarılı olmadı belki ama Amerikalılara hiç değilse bir şeyi öğretti: Tohumların korunmasının her zamankinden daha önemli olduğunu.

“Amerika’da Alabalık Avı”, “Karpuz Şekerinde” gibi kitaplarıyla tanıdığımız Richard Brautigan’ın ilk olarak 1968 Mart’ında yayımlanan “Please Plant This Book” (Bu Kitabı Ekin) adlı altıncı şiir kitabı da bu hareketin bir parçası sayılabilir.

Paris’te bir sahaf dükkanında rastlayıp ilk görüşte aşık olduğum kitap, bir klasöre yerleştirilen sekiz tohum paketi üzerine basılmış sekiz şiirden oluşuyordu. Sonradan öğrendiğime göre amatör yöntemlerle 6000 adet basılmış ve ücretsiz dağıtılmıştı. Böylece Brautigan bir anlamda hem sanatın hem de tohumların, yani yiyeceğin insanlara bedava ulaştırılmasını sağlamıştı. (Şu notu düşeyim: Brautigan kitabın ikinci baskısının yapılmasına izin vermemiş, daha doğrusu ikinci baskıyı sadece ücretsiz dağıtacak birisi yapabilecekmiş ve açıkçası kimse buna gönüllü olmamış. Yayıncılar kâr etmek ister, bilirsiniz.)

“Please Plant This Book” adlı kitapta yer alan sekiz şiirin adı -ve tabii eşlik eden tohumlar- şunlar:

Kaliforniya’ya Özgü Kır Çiçekleri, Aynısefa, Havuç, Marul, Lahana, Kabak, Kır Papatyası, Maydanoz.

“Please Plant This Book”un ilham kaynakları

Brautigan’ın bu kitabına ilham verenlerden biri, Beat Kuşağı ressamlarından Wallace Berman’ın 1955-64 arasında yayınladığı şiir dergisi Semina, diğeriyse, 1967’nin 1 ve 2 Temmuz günlerinde gerçekleştirilen The Festival of Growing Things. (Aşağıda anlatacağım onları.)

Brautigan, “N’olur, bir zamanlar sayfalarını çeviren şefkatli ellerin hayat verdiği bir kitap olduklarını anlatan bu çiçeklerle sebzeler sulayıp büyütsün yirmi birinci yüzyılı,” diye yazmış.

Aradan onca yıl geçtikten sonra bugün tohumun önemini herkes kavramış durumda. Çevremizi saran tüm çiçeklerin ve sebzelerin bir tarihi olduğunu artık biliyoruz, ata yadigârı tohumları korumak için stratejiler üretmemiz gerektiğinin farkındayız. Tohum yetiştirmenin yollarını keşfetmeye çalışıyor, kontrolsüzce kullanılan kimyasal gübrelerle savaşıyor, birbirimizle deneyim paylaşımları yapıyor hatta tohum bankaları bile kuruyoruz.

Semina

Semina, 1955’ten 1964’e kadar çıkan deneysel ve provokatif bir edebiyat dergisiydi. 1950’lerde ve 1960’larda Los Angeles çevresinde ortaya çıkan caz, uyuşturucu ve hippi romantizminden, Avrupa’daki avangart sanat akımlarından, pornografiden ve elbette beat kuşağından ilham aldı. Kadrosunda ana akımın dışında üreten müzisyenler, yazarlar ve sanatçılar vardı.

Wallace Berman, sadece dokuz sayı çıkabilen derginin içine, bizzat yaptığı resimleri, kendi çekip bastırdığı fotoğrafları, beat şairi dostlarının Semina’ya özel yazdığı şiirlerin fotokopilerini yapıştırıyordu. Evet, doğru okudunuz, yapıştırıyordu… Zaten aşağıda da görüyorsunuz. Her şey elle yapıldığı için dergi sınırlı sayıda üretiliyor ve postayla dağıtılıyordu.

Bir not: Berman’ı “Easy Rider” filminde küçük bir rolde, üstelik tohum ekerken izlemiştik.

The Festival of Growing Things

The Festival of Growing Things, yani Büyüyen Şeyler Festivali, 1967’de Marin County’de düzenlenen iki günlük, unutulmaz bir etkinlikti. Konserleri izleyenlere ücretsiz çiçek tohumu paketleri dağıtılmıştı. Bu tohumların üzerinde herhangi bir bir etiket yoktu, tanıtım posterinde  sadece “Ücretsiz tohumlar” ifadesi yer almıştı. Öte yandan arka plandaki resimden bu ücretsiz tohumların marihuana olduğu anlaşılıyordu.

Cumartesi günü sahneye şu gruplar çıkmıştı: Quicksilver Messenger Service, Steve Miller Band, Blue Cheer, Sandy Bull, Hugh Masekela, Congress of Wonders, Charlatans, Ace of Cups, Wildflower ve Mt. Rushmore.

Pazar gününün listesiyle Şöyleydi: Big Brother and The Holding Company, County Joe and The Fish, Sandy Bull, Congress of Wonders, Charlatans, Wildflower, Mt. Rushmore, Ace of Cups ve The Phoenix.

Gülenay Börekçi