10 maddede László Krasznahorkai

László Krasznahorkai, 2025 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi ve ben onu ilk kez dün okumaya başladım. Bu yazı da Nobel hatırına biraz hızlı yazıldı, olsun. Şahsen ben tanımadan sevdim László Krasznahorkai gibi söylemesi pek zor bir ada sahip bu yazarı, en çok da çevirmenlerle ilgili 6. maddedeki o bilgiye bayıldım. Unutmadan; 10. madde Tarkanlı, Mustafa Sandallı.

Nobel meselesi: “Edebiyatın geleceğinden endişeliyim”
İsveç Akademisi’nin sayfasından

10 maddede László Krasznahorkai

1) Romancı Colm Tóibín hayran olduğu László Krasznahorkai’nin metinlerinin yayınlanması için 2006’da Tuskar Rock Press’i kurdu.

2) Yönetmen Béla Tarr, K.’nin romanlarını okuduktan sonra sinema dilini kökten değiştirdi, özellikle Sátántangó ve Werckmeister Harmonies gibi filmlerde yazarın karanlık dünyasını perdeye taşıdı. K. ise, Tarr’ın uzun planlarındaki sabır ve zamansızlık hissinden beslenerek kendi yazısında bu ritmi daha da derinleştirdi.

3) K. uzun cümleleriyle ünlü, ama bazı metinlerde bu tam anlamıyla tek bir cümleye dönüşüyor. The Lone Wolf baştan sona tek cümlelik bir monolog.

4) Güzellik, görme ve esrime üzerine bir roman olan Seiobo Orada, Aşağıdaydı’nın bölümleri, matematikteki Fibonacci dizisine göre düzenlenmiş.

5) Susan Sontag, 1990’larda onu “apokalipsin çağdaş Macar ustası” diye anmıştı. İsveç Akademisi’nin Nobel gerekçesindeki “apokaliptik terörün ortasında sanatın gücünü teyit eden vizyoner yapıt” ifadesi Sontag’ın erken sezgisini neredeyse yankılıyor.

6) 2015’te Uluslararası Man Booker’ı aldığında ödülü üçe bölüp çevirmenleri George Szirtes ve Ottilie Mulzet’le paylaştı. Bu, İngilizcedeki “ikinci doğumunda” çevirinin kurucu rolüne gönderilen bir selam niteliğindeydi.

7) Ressam Max Neumann’la yaptığı ve sadece 2 bin kopya basılan Animalinside, resim ve metin buluşmasının nadir örneklerinden. Bir eleştirmene göre bu projede yazı, resmin “iç hayvanı”na ses oluyor.

8) Seiobo döneminde K.’nin Japon ve Doğu sanatlarına odaklanması bir dönüm noktasıydı: Böylece çöküş ve kıyametin yanına “tevekkül ve görme disiplini”ni eklemiş oldu.

9) Eleştirmenler Baron Wenckheim’deki taşlama gücünü, kara mizahı ve “daha erişilebilir, daha komik” tonu ısrarla vurguluyor. Gülme, K.’de bir direniş biçimi.

10) K.’nin The Lone Wolf romanında karakter bir barda dünyadan bezmiş hâlde otururken fonda Tarkan ve Mustafa Sandal çalıyor. Melodik ve enerjik bu müzik, roman boyunca kasvetli atmosfere ironik bir tezat oluşturuyor.

Gülenay Börekçi