Devler liginde kimler hangi kitapları okuyordu?

Haberler yeni değil ama cazip. Nabokov, Hemingway, Beckett, Rowling ve Lydia Davis’in okuma listelerinde neler vardı acaba?

Nabokov sevdiğim yazarlara, şairlere sağlı sollu girişirken
Doğu Ekspresi’ni almak için

Nabokov’lar, Rowling’ler, Hemingway’ler, Beckett’lar, Lydia Davis’ler

“Eleştirmenlerin ‘büyük kitap’ dediği şeyler benim için hipnoz altındaki bir insanın oturduğu sandalyeyle sevişmesi kadar absürd”

Vladimir Nabokov’a neler okuduğu soruluyor, o da şu cevabı veriyor: “Sözde ‘büyük’ kitaplar hakkındaki fabrikasyon fikirler beni hem şaşkına çeviriyor hem de eğlendiriyor. Örneğin Thomas Mann’ın Venedikte Ölüm’ünden ya da Pasternak’ın felaket bir biçimde yazılmış, aşırı melodramatik Doktor Jivago’sundan yahut Faulkner’ın mısır koçanı kayıtlarından ‘şaheser’ diye bahsedilebiliyor. Fakat eleştirmenlerin ‘büyük kitap’ derken kastettiği şey benim için hipnoz altındaki bir insanın oturduğu sandalyeyle sevişmesi kadar absürd.”

“Mısır koçanı kayıtları”yla kastettiği sanırım Kutsal Sığınak. Romanı okuyanlar anlayacaklardır.

Nabokov, “büyük edebiyat” saydığı kitapları ise şöyle listeliyor:

James Joyce’dan Ulysses, Kafka’dan Dönüşüm, Andrei Bely’den Petersburg… Marcel Proust’un Kayıp Zamanın Peşinde’si de var listesinde ama “Bu bir peri masalı ve ne yazık ki sadece ilk yarısı okunabilir” notuyla…

Ernest Hemingway methiye konusunda Nabokov’dan daha cömert. Gelin listesine bir göz atalım:

Lev Tolstoy’dan Anna Karenina ile Savaş ve Barış, Thomas Mann’dan Buddenbrook Ailesi, Emily Bronte’den Uğultulu Tepeler, Gustave Flaubert’den Madam Bovary, Dostoyevski’den Karamazov Kardeşler, Mark Twain’den Huckleberry Finn’in Maceraları, Stendhal’den Kırmızı ve Siyah ile Parma Manastırı, James Joyce’dan Dublinliler, Turgenyev’den Bütün Öyküler, Guy de Mauppassant’dan Madam Tellier’nin Evi… Hemingway’in listesindeki kitaplardan bazıları henüz Türkçeye çevrilmemiş: Yeats’den Autobiographies, George Moore’dan Hail and Farewell, Sherwood Anderson’dan Winesburg, Ohio, Alexander Dumas’dan La Reine Margot, William Henry Hudson’dan Far Away and Long Ago. Söyleyecek sözüm de, itirazım da yok, çok güzel liste!

Samuel Beckett’ın en sevdiği kitapları öğrenmek içinse 2011’de yayınlanan mektuplarına başvuruyoruz: “Jules Verne’in 80 Günde Devriâlem adlı romanı hayat dolu, yaşayan bir kitap. Theodor Fontane’in Effi Briest’i bedenin o malum yerlerinde malum birtakım ağrılara ve gözyaşlarına sebep oluyor. J.D. Salinger’ın Çavdar Tarlasındaki Çocuklar’ına gelince; uzun zamandır bana daha fazla haz veren bir kitap okumadım.”

Harry Potter’ların yaratıcısı J.K. Rowling en sevdiği kitapları soranlara şu cevabı veriyor: “Virginia Woolf, Jane Austen için ‘Büyüklüğünü kabul etmenin en zor olduğu büyük yazar,’ demişti. Austen’ı daha iyi anlatan bir cümle yok. ‘Emma’ sahiden büyük edebiyat. Hikâyesiyle sizi içine çekiyor; bir bakıyorsunuz finale gelmiş, sayısız muhteşem âna şahit olmuşsunuz ve yazarın kullandığı olağanüstü ‘köpürtme’ tekniklerinin hiçbirini fark etmemişsiniz bile. Austen’ın mahareti, bu teknikleri sezdirmeden kullanması, büyüklüğünü gözümüze sokmaması. Geçen yüzyıl başında yaşamış E. Nesbit’in Define Avcıları da muazzamdır. Nesbit’le birbirimize çok benzediğimizi düşünüyorum. Oswald gibi gerçek hissi uyandıran anlatıcısıyla o kitap bana sorarsanız çocuk edebiyatında düpedüz bir devrimdir.”

E. Nesbit’in büyüklüğünü anlatmaya kelimeler yetmez, fakat bizde ona hak ettiği değerin verilmediği ortada. Sonuçta aynı bir-iki kitabını dön dolaş kötü çevirilerle yayınlanıyorlar.

Paul Auster’ın ilk karısı olan tuhaf ve benzersiz yazar Lydia Davis ise tek bir yazarın adını veriyor: John Dos Passos. Doğu Ekspresi’ni edebiyatta bir dönüm noktası sayan Davis bu kitabı, “Dil hakkında derin düşünmeye yol açan ve birçok edebiyat eserinin aksine gerçekten yetişkinler için yazılmış bir roman,” diye tarif ediyor. Okunacaklar listeme aldım bile. (Yukarıya linkini bırakıyorum.)

Gülenay Börekçi