Siz hiç Odradek gördünüz mü?

Meşhur Odradek’i bilen biliyor, peki ya siz? “Neyin nesi, kimin fesi  bu Odradek denen şey?” diyorsanız okuyun…

Daha da derine dalmak isteyenler, Amerikalı feminist kuramcı Judith Butler’ın Odradek ce Kapitalizm başlıklı konuşmasını izleyebilir. Linki yazının sonunda bulabilirsiniz.

KAFKA’NIN BEBEĞİ: Bir yazarın harikulâde yalanı

Max Ernst’ün çizgileriyle Odradek

Siz hiç Odradek gördünüz mü?

Odradek, Franz Kafka’nın “Evin Beyinin Tasası” adlı öyküde anlattığı ve bugüne dek birçok yazar ve psikanalistin üzerine düşüne düşüne bir hal olduğu küçük, garip bir yaratığın adı. Zararsız görünen, o yüzden de hayatımızda kalmasına izin verdiğimiz gereksiz ayrıntıları simgeliyor bir anlamda. (Slav tınısı taşımasına rağmen, tamamen Kafka’nın uydurduğu bir kelime olduğunu eklemek gerek.)

Kafka’nın anlatımıyla Odradek, evin şurasında burasında; bazen tavan arasında, bazen merdivenlerde, bazen koridorlarda, bazen de sofada oyalanıyor. Ara sıra kalmak için başka evlere gittiği için aylarca görülmediği de oluyor. Yıldız şeklinde düz bir iplik makarası görünümünde. Üstelik gerçekten de üzerine iplikler sarılmış gibi duruyor. Çeşitli cins ve renkte, kopuk kopuk, yer yer düğümlerle tutturulmuş iplikler bunlar, aralardan arapsaçı gibi dolaşık parçalar da sarkıyor. Yıldızın orta yerinden birbirine dik açıyla tutturulmuş iki minik çapraz çubuk çıkıyor. Odradek’imiz de anlaşılan bu çubuklar yardımıyla ayakta durabiliyor zaten. Kafka’ya göre, bir zamanlar sağlammış da şimdi kırılmış, parçalanmış hissi uyandırıyor bu nesne. Gene de kendine has bir bütünlüğü var. Öte yandan, bunlar hep gelişigüzel tanımlar, çünkü olağanüstü bir çeviklikle hareket eden Odradek’i yakalayan, dolayısıyla ayrıntılarını yakından görebilen yok.

Gülenay Börekçi

Judith Butler’a göre Odradek ve kapitalizm