Bir grafik tasarımcının harikulâde ve sonsuz Finnegans Wake projesi

“Finnegans Wake edebiyat tarihinde büyük bir yazar tarafından yazılmış yapıtların en ihmal edilmiş olanı. Anlaşılır sebeplerle elbette… Zor bir roman değilmiş numarası yapmayacağım. Ama hatırı sayılır bir bölümü, Ulysses’ten daha zor değildir. Onu okumak, bir romanı anadilinizden daha az bildiğiniz bir dilde okumaya benzer… Su gibi akmaz, hep bir şeyleri çözmeye çalışırsınız. Hem bence bir şeyin değerli sayılması için, gezegendeki herkesin ona hayran olması da şart değil. Ama dille ve edebiyatla ilgili herkesin bu romanın hiç değilse bazı parçalarını okuması şart, çünkü ona benzeyen başka hiçbir şey yok. Okumaya dair fikirlerinizi toptan değiştirmenize sebep olacak kadar da etkileyici. Sizi, insan tabiatı, kültür, tarih ve din hakkında alışılmadık şekillerde düşünmeye zorluyor. Ayrıca çok çok çok eğlenceli…”

Paris’te yaşayan tasarımcı, animasyon ustası ve illüstratör Stephen Crowe 2010 yılında cüretkar bir projeye girişti. James Joyce’un İngiliz dilinin en zor romanı sayılan ve kimilerine göre tamamen okumanın imkansız olduğu yapıtı Finnegans Wake’in hem derin okumasını yapacak, hem de onu kendi çizimleriyle görselleştirecekti. Sonuç, muhteşem, büyüleyici, eşsiz, olağanüstü gibi sıfatları sonuna kadar hak eden Wake in Progress oldu. “Sonuç” dediysem; proje halen tüm hızıyla sürüyor, yakın bir zamanda tamamlanacak gibi de görünmüyor. Çizimlere göz atmadan önce, Crowe’un projeyi izlememize olanak veren internet sitesindeki giriş yazısını da mutlaka okuyun.

Gülenay Börekçi

Stephen Crowe anlatıyor

“FINNEGANS WAKE  dil ve insan tabiatı üzerine bir komedidir.

Aynı zamanda ruhun parçalara ayrıldığı ve parçaların birbiriyle savaştığı bir rüyadır.

Dublin’in, insanlığın ve ailenin eşzamanlı tarihidir.

Ona benzeyen başka bir kitap yoktur. Gene de illa bir karşılaştırma yapmanız gerekirse, Finnegans Wake’in Ovidius’un Dönüşümler’i ve Monty Python’un Uçan Sirk’inin kaotik bir karışımı olduğunu söyleyebilirsiniz.  Ah, tabii İncil’in de. Ve Dante’nin İlahi Komedya’sının. Mısır’ın Ölüler Kitabı’nın. Buddha’nın öğretilerinin. Laurence Stern imzalı Tristram Shandy’nin Hayatı ve Fikirleri adlı muazzam romanın…

Aman Allah’ım, neredeyse unutuyordum.

Bu site Finnegans Wake’i resimleme yolunda gözüpek bir çabanın kayıtlarından oluşuyor. Aslında, kitabı nihayet ilk kez okuyup bitirebildiğim için mutluyum. Merak edenler,  kibrimin meyvelerini bu blog aracılığıyla takip edebilirler. Kaynakça bölümünde yavaş yavaş büyüyen bir makale koleksiyonu da bulacaklar. Ve tabii kitap için çizdiğim illüstrasyonları anlamanızı sağlayan bölüm özetlerini…

Finnegans Wake’de olan hiçbir şey sadece tek bir şey değildir. Aynı zamanda bir fare de olan bir konuşan tilkiyi nasıl çizebilirsiniz mesela?

“Wake in Progress”in aptalca bir oyun olduğunu düşünebileceklere şunu söylemek isterim: Her şeyden önce büyük bir oyun. İkincisi, çok ağır çalışan birine göre bile ağır ilerleyen bir oyun. O kadar ki, son illüstrasyonu gönderebilirsem, muhtemelen siz göremeyeceksiniz. Buradaki her şey henüz bir taslaktır, hiçbir işin bitmiş hali yoktur. Her illüstrasyonun bir önceki hali, hatta ondan önceki hali de arşivlenecektir. Gelecek yıllarda başarısızlığım yüzünden beni aşağılamanıza yol açacak birer kanıt olarak.

Hepsi bu. Umarım seversiniz. Dünya nüfusunun hemen hemen tamamı gibi siz de henüz Finnegans Wake’i okumamışsanız, projemin size bu konuda cesaret vereceğini, hatta bu romanı okumaya yönlendireceğini umuyorum.

PS. Trent University’nin online Finnegans Wake’inin ve Raphael Slepon’un Finnegans Wake’in göndermeleri içeren sitesinin bu proje için çok değerli birer kaynak olduğunu söylemek isterim.”

Work in Progress’in sürekli değişen ve büyüyen sitesi